تمام دوربینهای جدید DSLR دارای سیستم نورسنجی هستند که نورسنج یا مترینگ (Metering Mode) نامیده میشود. دانستن اینکه نورسنجی چگونه کار میکند و هرکدام از حالتهای آن چه تفاوتی دارند، نقش مهمی در عکاسی دارند. زیرا با درک نورسنجی میتوانید کنترل بهتری بر روی میزان نوردهی داشته باشید و عکسهای بهتری را در موقعیتهای مختلف ثبت کنید.
در زیر با شما مفهوم نورسنجی در عکاسی و حالتهای مختلف آن را مرور خواهیم کرد؛ با ما همراه باشید.
نورسنجی چیست؟
در واقع براساس میزان نور و حساسیت سنسور (iso)، دوربین تشخیص میدهد که چه سرعت شاتر و دیافراگمی باید انتخاب شود. اگر به گذشته در عکاسی باز گردیم، دوربینها دارای نورسنج که میزان شدت نور را محاسبه میکند، نبودند. برای محاسبه میزان نور، عکاسان از نورسنجهای دستی استفاده میکردند. از آنجایی که عکسها بر روی فیلم ذخیره میگشت و عکاسان نمیتوانستند بلافاصله عکسهای خود را ببینند در نتیجه باید به نورسنجها تکیه میکردند.
امروزه تمام دوربینهای DSLR دارای نورسنج هستند و دارای حالتهای متداول زیر هستند:
- نورسنجی ماتریسی (Matrix Metering در نیکون و Evaluative Metering در کانن)
- نورسنجی میانه (Center-weighted Metering)
- نورسنجی نقطهای (Spot Metering)
برخی از دوربینهای کانن دارای حالت Partial Metering هستند که شبیه نورسنجی نقطهای است با این تفاوت که منطقه تحت پوشش آن بزرگتر است. این حالت حدود ۸ درصد از چشمی (Viewfinder) در میانه تصویر را شامل شده در حالی که نورسنجی نقطهای ۳٫۵ درصد را شامل میشود.
هنگامی که در حالت دستی عکاسی کنید میتوانید نورسنجی دوربین را در عمل مشاهده کنید. به چشمی دوربین خود نگاه کنید، یک نوار درجه مانند را میبینید که در مرکز آن صفر و به سمت راست و چپ دارای علامت «-» و «+» است. اگر دوربین خود را به سمت جایی پرنور بگیرید، این نوار به سمت «+» جابهجا شده و به شما میگوید که نور برای عکس زیاد است. اگر دوربین را به سمت جایی تاریک بگیرید، نوار به سمت «-» جابهجا شده و نشان میدهد که نور برای عکس کافی نیست. با این اطلاعات عکاس درباره پارامترهی نوردهی مانند سرعت شاتر و دیافراگم تصمیمگیری میکند.
نورسنجی تنها در هنگام عکاسی دستی به کار نمیآید، بلکه اگر حالتهای دیگر دوربین مانند الویت دیافراگم یا الویت شاتر را نیز انتخاب کرده باشید، دوربین به صورت خودکار براساس نورسنجی، تنظیمات را تغییر میدهد.
مشکلات نورسنجی
سیستم نورسنجی دوربین در صورتی که نور صحنه یکنواخت باشد به خوبی کار میکند ولی هنگامی که سوژههای متعددی در صحنه وجود دارد که هریک دارای نور متفاوتی هستند، سیستم نورسنجی دچار مشکل میشود. برای مثال اگر از آسمان آبی بدون ابر که در آن خورشید دیده میشود عکاسی میکنید؛ سیستم نورسنج یا مترنیگ دوربین به درستی عمل میکند. زیرا تنها یک سطح نور برای تشخیص وجود دارد. اما اگر ابر به صحنه شما اضافه شود، کار کمی سختتر میشود. زیرا دوربین باید میزان نور ابرها و نور آسمان را ارزیابی کرده و میزان نور مطلوب را تشخیص دهد. در نتیجه نورسنج دوربین ممکن است آسمان را کمی روشنتر نماید تا بتواند میزان نور ابرهای سفید را به درستی تعیین کند در غیر اینصورت ابرها بسیار سفید شده و Overexpose میشوند.
حال اگر به صحنه مورد نظر کوهستان اضافه شود چطور؟ دوربین سوژهای بزرگ را تشخیص میدهد که بسیار تاریکتر (نسبت به آسمان و ابرها) است. برای همین دوربین تلاش میکند تا میانه این نورها را در نظر بگیرد. به صورت پیش فرض نورسنج دوربین میزان نور را در کل صحنه شما لحاظ میکند و تلاش میکند تا میزان نور را در مناطق روشن و تاریک صحنه به تعادل برساند.
نورسنجی ماتریسی (Matrix Metering در نیکون و Evaluative Metering در کانن)
در بیشتر دوربینهای DSLR این حالت به صورت پیش فرض قرار دارد. این حالت شبیه به مثالی که در بالا به آن اشاره کردیم کار میکند. در واقع در این حالت، صحنه به بخشهایی تقسیم میشود و هرکدام به صورت جداگانه از لحاظ نور و تاریکی تحلیل میشوند. یک عامل مهم ( در کنار رنگ، فاصله، سوژه، هایلایتهاو غیره) که بر نورسنجی ماتریسی اثرگذار است، این است که در هنگام عکاسی، کدام نقطه فوکوس را انتخاب کردهاید. دوربین بعد از دریافت اطلاعات از هرکدام از این بخشها، به این توجه میکند که کدام نقطه فوکوس انتخاب شده است و آن بخش را مهمتر از سایر بخشها فرض میکند. متغیرهای متفاوتی در این معادله نورسنجی استفاده میشود که از یک تولید کننده به تولید کننده دیگر متفاوت است. برای مثال دوربینهای نیکون دادههای تصویر را با پایگاه دادهای شامل هزاران عکس مقایسه میکند و محاسبات نوردهی را انجام میدهد.
در بیشتر موارد بهتر است این حالت نورسجی را انتخاب کنید، زیرا میزان نور را به درستی تخمین میزند.
نورسنجی با تمرکز روی میانه (Center-weighted Metering)
استفاده از کل تصویر برای تعیین میزان نور همیشه مطلوب نیست. اگر قصد دارید یک Headshot از شخصی بگیرید که پشت به آفتاب ایستاده است، این نوع نورسنجی مناسب نخواهد بود. در این حالت، نورسنج، نور مرکز تصویر را لحاظ کرده و اطراف آن را نادیده میگیرد. در مقایسه با حالت نورسنجی ماتریسی باید بگوییم که این نوع نورسنجی نقطه فوکوس انتخابی را لحاظ نکرده و تنها نور میانه تصویر را لحاظ میکند.
از این حالت زمانی استفاده کنید که میخواهید دوربین نور میانه تصویر را لحاظ کند. برای مثال هنگامی که میخواهید پرترهای را از نزدیک بگیرید این حالت میتواند مناسب باشد.
نورسنجی نقطهای (Spot Metering)
این حالت از نورسنجی تنها میزان نور را در اطراف نقاط فوکوس انتخابی را لحاظ کرده و سایر مناطق تصویر را نادیده میگیرد. برای مثال هنگام عکاسی از پرندگان میتوانید از این حالت استفاده کنید. زیرا پرندگان معمولا قسمت کوچکی از صحنه را اشغال کرده و باید مطمئن شویم که نور مناسبی دارند. از آنجایی که در این حالت نورسنجی، نقطه فوکوسی که شما انتخاب میکنید ملاک تعیین نوردهی است، حتی اگر پرنده در گوشه تصویر باشد، میتوانید نور صحیحی را به دست آورید.
همچنین این حالت نوردهی برای مواقعی که پشت سوژه شما روشن باشد نیز کاربرد دارد. مثال دیگر برای استفاده از این حالت نوردهی عکاسی از ماه است. از آنجایی که ماه بخش کوچکی از تصویر را شامل میشود و آسمان اطراف آن تاریک است بهتر است از این حالت نوردهی استفاده کنید و میزان نور را براساس نور ماه تنظیم کنید.
برخی از دوربینهای DSLR مانند کانن ۱D و ۱Ds دارای این قابلیت هستند که میزان نور چند نقطه را اندازهگیری کنند.
چگونه در دوربین حالتهای نورسنجی را تغییر دهیم؟
متاسفانه در هر سازنده و هر مدلی، حالتهای نورسنج به نحوی متفاوت تغییر میکند. برای مثال در دوربین نیکون D5300 برای تغییر حالتهای نورسنجی باید از طریق دکمه Info و در منو این کار را انجام دهید. در دوبینهای حرفهای مانند نیکون D810 و نیکون D4s دکمه جداگانهای در بالای دوربین وجود دارد.
در مدلهای مختلف دوربینهای کانن نیز این تفاوت وجود دارد اما به صورت کلی میتوان از کلیدهای ترکیبی (دکمه Set) منو دوربین یا دکمه اختصاصی نورسنجی نزدیک صفحه نمایش بالای دوربین، آن را تغییر داد.
اگر در هر بخش سوالی دارید در زیر نظر بگذارید.
ممنون واقعا مطالبتون عاااالی و کاربردیه .
ممنون از همراهیتون
خوب بود منبع مقالتون رو هم بگین این کار درست نیست !!!!!
تمامی مقالات ترجمه مستقیم مجموعه ماست. این مقاله هم از چندین منبع انگلیسی جمع آوری شده است. برای مثال سایت Nasim Mansurov
ممنون بابت مطالب عالیتون
باسلام خدمت شمادوست عزیز که بیان شیوایی دارید و خیلی خوب توضیح دادین.
یه سوال دارم، دوربین بنده بریج هست، Sony HX 400V. یک دوربین سوپرزوم . این دوربین مزیتهای بیشماری داره ولی اونچه که بنده ازش میخوام رو ضعف داره. بنده کارم درفضای داخلی هست که اندازه بیرون نور وروشنایی نداره.این دوربین باسنسور کوچیک، برای فضای بازخوبه امادرشرایط نوردهی ضعیف، عملکرد عالی نداره. سوالم اینه آیادوربینهایی که سنسورهای بزرگتر دارن، درشرایط داخلی عکاسی و فیلمبرداری بهتری دارن؟ یاتفاوت بین اونها و دوربین من، خیلی زیادنیست وبهتره بنده نورپردازی رو تقویت کنم؟
ممنون
ممنون از همراهی شما… قطعا نورپردازی بهتر باعث بهتر شدن عکس شما میشه ولی دوربین شما در خانواده دوربین های کامپکت یا خانگی هستند و نمیتونید خروجی یک دوربین حرفه ای رو از اون انتظار داشته باشید. البته اینکه شما در چه زمینه ای عکاسی میکنید هم مهم هست در اینکه چه دوربینی برای کارتون مناسب تر هست.