مثلث نوردهی در عکاسی

گرفتن عکس های خوب بدون درک کامل از ایزو، سرعت شاتر و دیافراگم کار دشواری است. به این سه عنصر مهم، مثلث نوردهی گفته می شود. با این که اکثر دوربین های DSLR دارای حالت خودکار هستند که این سه پارامتر را با توجه به نور محیط انتخاب می کنند؛ اما حالت خودکار محدودیت هایی را ایجاد می کند. در واقع دوربین با توجه به نوری که از لنز عبور می کند حدس می زند که تنظیمات را چگونه انتخاب کند. اگر این سه رکن مهم را در عکاسی بشناسیم و بدانیم که آن ها با یکدیگر چگونه کار می کنند می توانیم تمامی تنظیمات را دستی انتخاب کرده و عکس هایی را ثبت کنیم که دقیقا مدنظر ماست.

بیایید نگاه سریعی به مثلث نوردهی بیاندازیم:

ایزو – سطح حساسیت دوربین به نور موجود را ایزو می گویند. کمترین عدد در ایزو نشان دهنده این است که حساسیت به نور در کمترین حالت است و هرچه ایزو افزایش پیدا کند در واقع حساسیت به نور افزایش پیدا می کند. هرچه میزان ایزو افزایش پیدا کند مقدار نویز در تصویر بیشتر می شود.

سرعت شاتر – مدت زمانی که شاتر باز بوده و نور به سنسور دوربین می رسد را سرعت شاتر می گویند. سرعت شاتر کم در محیط هایی با نور کم و عکاسی از شب استفاده می شود و سرعت شاتر بیشتر اجازه می دهد که اجسم متحرک را به صورت ایستا ثبت کنید.

دیافراگم – دریچه لنز که اجازه می دهد نور به سنسور دوربین برسد، دیافراگم نامیده می‌شود. هرچه این دریچه بزرگتر باشد نور بیشتری به سنسور دوربین رسیده و هرچه کوچک تر باشد نور کمتری به سنسور می رسد. دیافراگم، عمق میدان را در عکس کنترل می کند. در واقع عمق میدان، بخشی از عکس می‌باشد که وضوح بیشتری داشته یا به عبارتی شارپ است. میزان دیافراگم را با f نشان می دهند. هرچه اعداد f بزرگتر باشد تصویر شارپ‌تر خواهد بود.

دیافراگم، سرعت شاتر و ایزو چگونه با یکدیگر کار کرده و نور عکس را تنظیم می کنند؟

برای درک بهتر نسبت به مفهوم نوردهی و این اینکه این سه پارامتر چگونه با یکدیگر کار می کنند باید بدانیم، هنگام عکس گرفتن چه اتفاقی در دوربین می افتد.

هنگامی که دوربین خود را به سمت سوژه ای می گیرید و دکمه شاتر را فشار می دهید، آن سوژه به صورت نور از لنز دوربین شما عبور می کند. اگر نور سوژه شما کافی باشد، نور زیادی از لنز نیز عبور می کند؛ در حالی که اگر در یک محیط تاریک عکاسی کنید نور کمی برای عبور از لنز دوربین وجود دارد. هنگامی که نور وارد لنز می شود، از عدسی های مختلف که از شیشه هستند، عبور می کند. سپس نور به انتهای لنز که دریچه ای در آن قرار دارد می رسد. این دریچه دیافراگم نامیده می شود. وقتی که نور از دیافراگم عبور کرد به پرده شاتر می رسد. پرده شاتر همیشه بسته است و تنها در هنگام عکاسی، در کسری از ثانیه باز شده و به نور اجازه می دهد که به سنسور دوربین برسد. مدت زمانی که پرده شاتر باز است را، سرعت شاتر می گویند. سرعت شاتر می تواند بسیار سریع مانند ۱/۸۰۰۰ ثانیه یا بسیار طولانی مانند ۳۰ ثانیه باشد. در نهایت سنسور نور را براساس تنظیمات از پیش تعیین شده درباره حساست به نور یا ایزو جمع آوری می کند. در انتها شاتر بسته شده و دیگر نوری به سنسور نرسیده و پردازش عکس انجام شده و خروجی آن در صفحه نمایش دوربین، نشان داده می شود.

برای آنکه یک عکس با نور مناسبی ثبت شود ( نه نور زیاد و نه نور کم)، دیافراگم، سرعت شاتر و ایزو باید با یکدیگر کار کنند. اگر دیافراگم لنز، هنگامی که نور زیادی از لنز دوربین عبور کند ( مانند نور روز با حضور خورشید)، کوچک باشد چه اتفاقی در عکس می افتد؟ نور بیشتری بلوکه می شود. این بدین معنی است که سنسور دوربین به زمان بیشتری نیاز دارد که نور کافی را جمع آوری کند. چگونه سنسور دوربین می تواند مقدار نور مناسب را جمع آوری کند؟ باید پرده شاتر مدت زمان بیشتری باز بماند. پس با دیافراگم کوچکتر ما به زمان بیشتری نیاز داریم. سرعت شاتر طولانی تر به سنسور این امکان را می دهد که نور مناسب عکس را جمع آوری کند.

حالا اگر دیافراگم بازتر باشد چه اتفاقی می افتد؟ بدون شک نور بیشتری به سنسور می رسد. در نتیجه به سرعت شاتر کمتری نیاز است. اگر سرعت شاتر طولانی باشد، سنسور نوری بیشتر از آنچه نیاز دارد را کسب می کند و عکس شروع به سوختن می کند که به آن Overexpose گفته می شود. در واقع این حالت در عکس، مانند این است که در یک روز آفتابی به وسیله یک ذره بین کاغدی را بسوزانید. مناطقی از عکس که دارای نور بیش از اندازه هستند یا Overexpose شده اند بسیار روشن بوده و به سفید نزدیک هستند. در مقابل اگر سرعت شاتر بسیار سریع باشد، سنسور قادر نخواهد بود نور مناسب را دریافت کرده و عکس تاریک یا Underexpose می شود.

بیایید با یک مثال این موضوع را بررسی کنیم. دوربین خود را در حالت الویت دیافراگم یا Aperture Priority (در دوربین های نیکون A و در دوربین های کانن Av) قرار دهید (در این حالت سرعت شاتر را دوربین تعیین می کند). دیافراگم را در پایین ترین حد ممکنی که لنز اجازه می دهد مانند f/1.4 یا f/3.5 قرار دهید. ایزو را روی ۲۰۰ تنظیم کنید و مطمئن شوید که حالت ایزو خودکار (Auto ISO) دوربین خاموش است. سپس دوربین را به سمت یک سوژه ای که منبع نور نیست، مانند یک تابلو بر روی دیوار بگیرید. سپس با یک نیم پرس روی دکمه شاتر به دوربین اجازه دهید که فوکوس کرده و بتواند تنظیمات نوردهی مناسب را تخمین بزند. دوربین خود را حرکت ندهید. اگر به داخل چشمی یا LCD پشت نگاه کنید اعدادی را مشاهده می کنید؛ یکی از این اعداد، دیافراگم است که باید عددی باشد که شما انتخاب کرده اید. گزینه دیگر سرعت شاتر است که برای مثال ممکن است ۱/۱۲۵ ( یعنی ۱/۱۲۵ ثانیه) باشد و ۲۰۰ که ایزویی است که تنظیم کرده اید.

این اعداد را روی یک کاغذ یادداشت کنید و سپس عکس بگیرید. هنگامی که عکس را در صفحه نمایش ببینید نوردهی عکس مناسب خواهد بود. اما ممکن است عکس کمی تار باشد.

اکنون دوربین را در حالت Manual قرار دهید. به صورت دستی دیافراگم را همان عددی که در عکس قبلی روی کاغذ یادداشت کرده بودید انتخاب کنید.  سرعت شاتر و ایزو را با همان عددهای عکس قبل تنظیم کنید. (ایزو ۲۰۰ و سرعت شاتر ۱/۱۲۵) مطمئن شوید که شرایط نوردهی در محیط با عکس قبلی یکسان باشد. دوربین را به سمت همان سوژه قبلی گرفته و عکس دیگری بگیرید. این عکس همانند عکس قبلی خواهد شد با این تفاوت که این بار تمام تنظیمات را به صورت دستی انجام دادید.

اکنون دیافراگم را افزایش دهید تا ببینید نتیجه چه خواهد شد. برای مثال دیافراگم را روی f/8.0 قرار دهید ولی سایر تنظیمات را تغییر ندهید. از همان سوژه قبلی عکس بگیرید. چه اتفاقی افتاد؟ اکنون عکس باید تاریک یا Underexpose شده باشد. دلیل آن را می دانید؟ زیرا با افزایش دیافراگم (کوچک شدن دریچه ای که نور از لنز عبور می کند) نور کافی به سنسور نمی رسد. زیرا شما سرعت شاتر را تغییر ندادید و با همان تنظیمات قبلی عکس گرفتید. پس سنسور فرصت کافی برای دریافت نور را نداشته و عکس شما تاریک می شود.

 اگر می خواستید نور مناسب به سنسور دوربین برسد، باید سرعت شاتر را به همان نسبت که دیافراگم را افزایش داده اید، کاهش دهید؛ تا کاهش میزان نور حاصل از افزایش دیافراگم به وسیله سرعت شاتر جبران شود. آیا اکنون متوجه رابطه آن ها شدید؟

اکنون تنظیمات دوربین خود را تغییر دهید و دیافراگم را به کمترین حد خود برسانید. اما این بار سرعت شاتر را کاهش دهید. برای مثال سرعت شاتر را از ۱/۱۲۵ به ۱/۴ تغییر دهید. عکس دیگری بگیرید. اکنون عکس شما باید بسیار روشن یا Overexpose شده باشد. اکنون چه اتفاقی افتاده است؟ با این تنظیمات در واقع شما اجازه داده اید که نور بیشتری به سنسور دوربین برسد.

اگر سوال شما اینجاست که نقش ایزو چیست، باید بدانید که در توضیحات بالا ما ایزو را تغییر ندادیم و در تمام عکس ها، ایزو ۲۰۰ بود. اگر به یاد داشته باشید ایزو به معنی حساسیت سنسور است. اعداد کمتر نشان دهنده حساسیت کمتر و اعداد بیشتر نشان دهنده حساسیت بیشتر است. اگر شما ایزو را از ۲۰۰ به ۴۰۰ تغییر دهید در واقع سنسور دوربین، دو برابر به نور حساسیت بیشتری پیدا خواهد کرد. در مثال بالا که با هم انجام دادیم دیافراگم f/3.5، سرعت شاتر ۱/۱۲۵ و ایزو ۲۰۰ بود. اگر ایزو را به ۴۰۰ تغییر دهید، به دو برابر زمان کمتری برای نوردهی احتیاج دارید. در واقع می توانید سرعت شاتر را از ۱/۱۲۵ به ۱/۲۵۰ تغییر دهید و عکسی با همان میزان نور داشته باشید.

حال اگر ایزو را به ۸۰۰ افزایش دهید می توانید سرعت شاتر از از ۱/۲۵۰ به ۱/۵۰۰ تغییر دهید.

در عکس زیر می توانید تاثیر گذاری این موارد را به صورت کلی ببینید:

همانطور که می بینید، با افزایش ایزو از ۲۰۰ به ۴۰۰ به شما اجازه می دهد با سرعت شاتر  بیشتری عکاسی کنید و بتوانید سوژه های متحرک را در عکس فریز کنید. البته فراموش نکنید که بهای افزایش ایزو، افزایش نویز در عکس است.